Υποδομές και δημόσιοι χώροι σε πρώτο πλάνο - «Το βασικό είναι οι ιδέες και όχι τα χρήματα»

Δεν χρειάζεται να είσαι αρχιτέκτονας για να θαυμάσεις την Κοπεγχάγη.

H Κοπεγχάγη είναι μια πόλη που αναπνέει, σέβεται τον κάτοικό της, έχει πραγματική ποιότητα ζωής και θέτει ολοένα και υψηλότερους στόχους:

αρχιτεκτονικούς

και περιβαλλοντικούς.

Το Orestad, είναι μια δημόσια έκταση που αναπλάθεται με έμφαση στις υποδομές και στους δημόσιους χώρους, οικοδομείται με όρους υψηλής, πειραματικής αρχιτεκτονικής και πωλείται («οικοπεδοποιείται» θα λέγαμε κυνικά στην Ελλάδα) προκειμένου να εξασφαλιστούν πόροι για τη νέα γραμμή του Μετρό. Η υπεύθυνη για το εγχείρημα, πρόεδρος της εταιρείας που έχει συστήσει από κοινού ο δήμος της Κοπεγχάγης με το δανικό κράτος εξηγεί πράγματα ανήκουστα για την ελληνική πραγματικότητα, όπως τον τρόπο σχεδιασμού μιας περιοχής από το μηδέν, με τις υποδομές... να προηγούνται!

Στο υποβαθμισμένο προάστιο Amager με λίγα χρήματα ο δήμος της Κοπεγχάγης κάνει παρεμβάσεις και δημιουργεί υποδομές για να ανεβάσει το επίπεδο της περιοχής. Η επικεφαλής αρχιτέκτονας της Πόλης της Κοπεγχάγης -ένας θεσμός που δεν υπάρχει σε καμία ελληνική πόλη, όπως μπορούμε να καταλάβουμε εύκολα ρίχνοντας μια ματιά γύρω μας- εξηγεί πώς ο δήμος ενισχύει το «By Liv», στα ελληνικά «τη ζωή στην πόλη». Βάζοντας τους κανόνες με τους οποίους μεγαλουργεί ο ιδιωτικός τομέας και όχι αφήνοντας την αγορά να ορίσει την εξέλιξη της πόλης...

Περιβάλλον - ανάπτυξη άρρηκτα συνδεδεμένα

Το Orestad μετατρέπεται σε ένα ταξίδι στο μέλλον, ένα μέλλον όπου η αρχιτεκτονική, η βιώσιμη ανάπτυξη και η προστασία του περιβάλλοντος είναι άρρηκτα δεμένες.

Ο φορέας που υλοποιεί την επένδυση στο Orestad και προετοιμάζει για μια ανάλογη σε ένα παλαιό τμήμα του λιμανιού της πόλης (το Nordhavnen) ονομάζεται CPH City and Port Development και ανήκει κατά 45% στο κράτος και 55% στον δήμο Κοπεγχάγης. Επικεφαλής του είναι μια έμπειρη πολεοδόμος - αρχιτέκτων, η Rita Justesen. «Το Orestad είναι μια μεγάλη πράσινη λωρίδα δίπλα στην πόλη. Το όραμά μας είναι οι κάτοικοί της να ζουν μια σύγχρονη ζωή με τη φύση δίπλα στο παράθυρο, καθώς μόλις το 10% της έκτασης θα χτιστεί». «Θέλουμε το Orestad να είναι μοντέρνο, διαφορετικό και ελκυστικό ώστε να προσελκύσει νέους ανθρώπους και επιχειρήσεις. Για τον λόγο αυτό επιτρέψαμε μεγάλους κτιριακούς όγκους για να ενθαρρύνουμε τα αρχιτεκτονικά πειράματα, αλλά και να συγκεντρώσουμε τη δόμηση σε πυρήνες, ώστε να διατηρούμε άφθονους ελεύθερους χώρους. Αντίθετα, το Nordhavnen θέλουμε να είναι πιο κοντά στη σκανδιναβική εμπειρία, εντάσσοντας τα παλαιά κτίρια του λιμανιού σε νέες χρήσεις και σε μια urban ατμόσφαιρα».

Αυστηροί όροι

Ξεναγός στο Orestad είναι το Κέντρο Δανικής Αρχιτεκτονικής (Dansk Arkitektur Center) και οι αρχιτέκτονες Soren Smidt - Jensen και Bo Christiansen. «Για να χρηματοδοτήσει οποιοδήποτε πρόγραμμα ο δήμος της Κοπεγχάγης ή το κράτος θέτουν αυστηρούς όρους», εξηγούν. «Οσοι επενδύουν στο Orestad και στο Nordhavnen πρέπει να πληρούν 14 προδιαγραφές για την ταυτότητα των κτιρίων, την αειφορία, τη χρήση του νερού, την αρχιτεκτονική και πολλά ακόμα.

Στο Orestad το 2030, θα υπάρχει μια πόλη όπου θα εργάζονται 60.000 άνθρωποι και θα ζουν 20.000 και φυσικά θέλουμε να είναι βιώσιμη. Aλλωστε, η Κοπεγχάγη θέλει να είναι η «αειφορική πρωτεύουσα» της Ευρώπης μέχρι το 2015 και «CO2 ουδέτερη» έως το 2025.

Πολλά από τα projects, όπως το VM Houses, το Mountain και το 8 Building έχουν βραβευθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς και εκατοντάδες αρχιτέκτονες απ' όλο τον κόσμο επισκέπτονται την Κοπεγχάγη απλώς για να τα δουν».

Τι θα μπορούσε να εφαρμοστεί στις πόλεις της Ελλάδας

Τι από αυτά που εφαρμόζονται στην Κοπεγχάγη θα μπορούσε να γίνει στις πόλεις της Ελλάδας; «Στην Κοπεγχάγη έχουμε κάποιες περιοχές στις οποίες συγκεντρώνονται πολλοί μετανάστες. Αυτό που δοκιμάσαμε αρχικά ήταν να αντικαταστήσουμε ορισμένα από τα παλαιά κτίρια με καινούργια», εξηγεί η κ. Justesen. «Το μοντέλο αυτό, όμως, δεν «δούλεψε» πολύ καλά.

Δοκιμάσαμε, λοιπόν, να εργαστούμε στον υπάρχοντα αστικό ιστό: να κρατήσουμε μικρά σπίτια και να επιτρέψουμε τη συνένωσή τους με σύγχρονο τρόπο. Η ατμόσφαιρα αυτή άρεσε στους νέους κι έτσι οι περιοχές όπου το μέτρο εφαρμόστηκε είναι σήμερα από τις πιο νεανικές. Η συμβουλή μου, λοιπόν, για την Αθήνα (και όχι μόνο) θα ήταν: μην εστιάζετε στις κατεδαφίσεις, δουλέψτε για να βελτιώσετε τα κτίρια που έχετε. Στηρίξτε τη σύγχρονη αρχιτεκτονική και δώστε λύσεις στα προβλήματα με πρωτότυπο τρόπο. Δείξτε τόλμη».

Το παράδειγμα της περιοχής Amager είναι χαρακτηριστικό. Για παράδειγμα, η μεταμόρφωση ενός παλαιού βυρσοδεψείου σε κέντρο πολιτισμού και η δημιουργία ενός κλειστού γυμναστηρίου λειτούργησε ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους νέους και τους παλαιούς κατοίκους της περιοχής. «Το βασικό είναι οι ιδέες και όχι τα χρήματα», λέει ο κ. Christiansen. «Για παράδειγμα, τοποθετώντας μερικές καρέκλες στους δημόσιους χώρους ενθαρρύνεις τους κατοίκους να καθίσουν έξω. Απλά τις κάνεις... ασήκωτες, ώστε να μην κλαπούν!».

Βασικός άξονας παρεμβάσεων, η εμπειρία του πεζού στην πόλη

Περπατώντας στην Κοπεγχάγη, τόσο στο κέντρο όσο και στις γειτονιές, αντιλαμβάνεσαι εύκολα το υψηλό επίπεδο ποιότητας ζωής και την εύκολη καθημερινότητα. Ενα καλό παράδειγμα είναι η χρήση του ποδηλάτου. Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της πόλης διαθέτουν ποδήλατο, ενώ το 37% αυτών το χρησιμοποιεί καθημερινά για να μεταβεί στην εργασία ή τη σχολή του.

Μάλιστα το 23% των οικογενειών διαθέτει τα λεγόμενα cargo bikes, ποδήλατα με μεγάλους κάδους στο μπροστινό τους μέρος, όπου κάθονται τα παιδιά. Η χρήση του ποδηλάτου, σε συνδυασμό με τις δημόσιες συγκοινωνίες (που καλύπτουν το ένα τρίτο των μετακινήσεων) αφήνουν την Κοπεγχάγη χωρίς κυκλοφοριακό πρόβλημα. Πολλοί Δανοί, όπως η Αρχιτέκτων της Πόλης της Κοπεγχάγης κ. Tina Saaby, δεν διαθέτουν καν αυτοκίνητο!

Αν απορείτε για το αξίωμα της κ. Saaby, είναι γιατί ανάλογος θεσμός δεν υπάρχει σε καμία ελληνική πόλη. «Ο Αρχιτέκτων της Πόλης είναι ένας θεσμός που υπάρχει εδώ και έναν αιώνα στην Κοπεγχάγη, εγώ είμαι η 10η στη σειρά!», εξηγεί. «Ο Αρχιτέκτων της Πόλης είναι αυτόνομος και δρα συμβουλευτικά, προσπαθώντας να εμπνεύσει και να δώσει κίνητρα στον δήμο, στους κατοίκους και στην αγορά να εστιάζουν περισσότερο στην αρχιτεκτονική».

«Οταν μιλάμε για τη σχέση της αρχιτεκτονικής με τον δημόσιο χώρο, δεν μιλάμε μόνο για τα κτίρια. Μιλάμε για όλα όσα ζει ο πεζός περπατώντας στην πόλη, αυτή είναι η εμπειρία που θέλουμε να ενισχύσουμε. Στην κατεύθυνση αυτή κάνουμε παρεμβάσεις και παίρνουμε νομοθετικές πρωτοβουλίες για παράδειγμα, υποχρεώνουμε τις μεγάλες επιχειρήσεις να κάνουν τις αίθουσες συναντήσεων και τα εστιατόριά τους στο ισόγειο, με μεγάλες τζαμαρίες ώστε ο πεζός να αντιλαμβάνεται τις δραστηριότητες που γίνονται στους κόλπους της πόλης καθώς περπατάει.

Οταν ένας ιδιοκτήτης κρατάει άδειο για πολύ καιρό ένα ισόγειο, τότε παρεμβαίνουμε και τον προτρέπουμε να βρει μια χρήση. Στόχος μας είναι ο κάτοικος να μείνει 5 λεπτά περισσότερο στον δημόσιο χώρο».

Τη διαφορά δεν κάνει μόνο η τακτοποιημένη και ευνομούμενη πόλη, αλλά και η ίδια η πραγματικότητα των Δανών. Που, για παράδειγμα, εργάζονται 9 με 5 αδιαπραγμάτευτα, «γιατί το αφεντικό σου θέλει να γυρίσεις σπίτι να ξεκουραστείς για να είσαι αποδοτικός την επόμενη ημέρα», όπως λέει ο κ. Christiansen. «Ποιος ο λόγος άλλωστε να δημιουργείς ελεύθερους χώρους, αν δεν μπορείς να τους χαρείς»...

Στην ανάρτηση χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα του άρθρου

"Υποδομές και δημόσιοι χώροι σε πρώτο πλάνο "
της εφημερίδας "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" στις 23/10/2010

του απεσταλμένου της εφημερίδας στην Κοπεγχαγη Γιώργου Λιάλιου